اينوگرافي قم

اشاره:

در كشورمان ايران، دو شهر قم و مشهد شهرهايي مذهبي تلقي مي­شوند.

اما برخلاف تصور اكثريت مردم، مذهبي بودن اين شهرها فقط به دليل وجود با بركت آستان مقدّس امام رضا(ع) و حضرت فاطمه معصومه(س) نيست.

گرچه نمي­توان آثار وجود آستان مقدّس ايشان را بر فضاي معنوي و مذهبي قم و مشهد بي تاثير دانست، اما در اين شهرها اماكن مذهبي و زيارتگاه­هاي ديگري نيز وجود دارند كه اخيرا كمتر از سوي مردم مورد توجه قرار گرفته و حتي شايد بسياري از زائرين از وجودشان بي اطلاع باشند كه خود اين مسئله به علت عدم توجه رسانه­ها به اين اماكن مقدّس است.

همين موضوع بهانه­اي بود براي اينكه به معرفي اماكن مذهبي و زيارتگاه­هاي «قم» بپردازيم.

اگر قرار شد در تعطيلات نوروز و يا هر زمان ديگر راهي قم شويد، مي­توانيد اين دو صفحه را از مجله جدا كنيد و براي زيارت اين اماكن مقدس، از اين مطلب به عنوان نقشه راه­تان استفاده كنيد.

حرم حضرت معصومه (س)

در سال ٢٠٠ هجرى قمرى در پى اصرار و تهديد مأمون عباسى سفر تبعيد گونه حضرت رضا (ع) به مرو انجام شد و آن حضرت بدون اين كه كسى از بستگان و اهل بيت خود را همراه خود بياورند راهى خراسان شدند.

يك سال بعد از هجرت تبعيد گونه حضرت رضا (ع) به مرو، به شوق ديدار برادر و اداي رسالت زينبي و پيام ولايت، به همراه برادران و برادرزادگان به طرف خراسان حركت كرد و در هر شهر و محلى مورد استقبال مردم واقع مى­شد.

درشهر ساوه عده اى از مخالفان اهل­بيت كه از پشتيبانى مأموران حكومت برخوردار بودند، سر راه کاروان آنان را گرفته و با همراهان حضرت وارد جنگ شدند، در نتيجه تقريباً همه مردان كاروان به شهادت رسيدند، حتى بنابر نقلى حضرت (س) معصومه را نيز مسموم كردند.

به هر حال، يا بر اثر اندوه و غم زياد از اين ماتم و يا بر اثر مسموميت از زهر جفا، حضرت فاطمه معصومه (س)بيمار شدند و چون ديگر امكان ادامه راه به طرف خراسان نبود قصد شهر قم را نمود.
حدوداً در روز ٢٣ ربيع الاول سال ٢٠١ هجرى قمرى حضرت وارد شهر مقدس قم شده و در محلى كه امروز «ميدان مير» ناميده مى شود و در منزل «موسى بن خزرج» فرود آمدند و افتخار ميزبانى حضرت نصيب او شد.

سرانجام در روز دهم ربيع الثانى و «بنا بر قولى دوازدهم ربع الثانى» سال ٢٠١ هجرى پيش از آن كه ديدگان مباركش به ديدار برادر روشن شود، در ديار غربت و با اندوه فراوان ديده از جهان فروبست. مردم قم با تجليل فراوان پيكر پاكش را به سوى محل فعلى كه در آن روز بيرون شهر و به نام «باغ بابلان» معروف بود تشييع نمودند.

پس از دفن حضرت معصومه (س) موسى بن خزرج سايبانى از بوريا بر فراز قبر شريفش قرار داد تا اين كه حضرت زينب فرزند امام جواد (ع) به سال ٢٥٦ هجرى قمرى اولين گنبد را بر فراز قبر شريف عمه بزرگوارش بنا كرد.

در سال 605 هجرى به دستور «امير مظفر احمد بن اسماعيل» بزرگ خاندان آل مظفر، بزرگ ترين استاد كاشى ساز آن زمان «محمد بن ابى طاهر كاشى قمى» كار ساخت و پرداخت كاشىهاى متنوع مرقد را شروع کرد و بعد از هشت سال، در سال 613 كاشىهاى آن آماده گرديد و كار گذاشته شد.

مسجد جمکران

مسجد جمکران، در ۶ کيلومتري شهر قم به طرف جاده کاشان و در نزديکي روستاي جمکران واقع شده است. واقعه ساخت مسجد به شيخ حسن بن مثله جمکراني مربوط مي­شود.
وي ادعا کرد که در بيداري با امام دوازدهم شيعيان، مهدي ديدار کرده است و حجت بن حسن دستور ساخت مسجد را به وي داده است.

امامزاده احمد بن اسحاق

اين زيارتگاه در ميدان كهنه قم در جوار امامزاده شاهزاده حمزه قرار دارد.
"امامزاده احمدبن اسحاق" يكي از نوادگان امام هفتم (ع) به شمارمي رود .
بناي اين بقعه درسال 1317 هـ . ق و هنگام سلطنت مظفرالدين شاه بازسازي شده است، اما اصل بنا به دوران پيش از صفويه تعلق دارد كه به دستور شاه طهماسب صفوي به دست تعمير و تزيين سپرده شد .

امامزاده اسماعيل (ع)

امامزاده اسماعيل در بالاي روستاي بيدقان درشش كيلومتري قم درميان كوه قرار دارد.
دراين زيارتگاهسه تن به اسامي شاهزاده اسماعيل و فرزندش حمزه از نوادگان علي بن جعفر (ع) و شاهزاده محمد از نوادگان امام كاظم (ع) مدفونند.
اين بقعه ازبناهاي دوره هلاكوخان مغول يعني سده هفتم هـ . ق و با سنگ و گچ بنا شده است.

مجموعه چهل اختران

اين زيارتگاه مدفن موسي مبرقع (ع) فرزند امام محمد تقي (ع) است . به همين دليل در صحن بزرگ اين مجموعه سه زيارتگاه به اسامي امامزاده موسي مبرقع (ع) ، چهل اختران و امامزاده زيد (ع) قرار دارد.
اين زيارتگاه در ميان مردم قم به نام " چهل اختران " شهرت دارد.

امامزاده موسي مبرقع (ع) :
به نظر مي­رسد كه بناي ساختمان اين زيارتگاه از آثار قبل از صفويه باشد.
اما اكنون اثري ازگذشت زمان بر چهره آن مشاهده نمي شود و درآن عمليات تجديد بنا صورتگرفته لست.
اين بنا مدفن موسي مبرقع فرزند امام جواد (ع) است.

چهل اختران :
تاريخ بناي اين بقعه سال 950 هـ. ق آمده است .
باني ساخت اين بنا شاه طهماسب صفوي و اسم معمار هنرمندش " استاد سلطان قمي" از مشاهير معماري دوره صفويه به شمار مي­رود.
در سال 953 هـ . ق به دستور شاه طهماسب صفوي سقفي بسيار مرتفع از آجر بر اين بقعه زده شد.
در اين مكان قبور جمعي از سادات و امامزادگان از جمله فرزندان و اولادان امام موسي مبرقع (ع) جاي دارد . مي­گويند در اين بقعه چهل زن ، چهل مرد و بيست و پنج كودك ، در مجموع صد و پنج نفر، دفن شده اند.

امامزاده زيد( ع) :
بناي اين امامزاده عمارتي است كه گنبدي كوچك از آجر به شكل كلاهخود بر فراز آن به چشم مي­خورد وبه سده نهم هـ­.­ق­ تعلق دارد.
اين مكان مدفن يكي از نوادگان امام زين العابدين (ع) است.